Expositie Toorop en tijdgenoten in Design Museum Dedel

Tekst: Theo Broekema Foto: Collectie HGA

Een van de bekendste beeldend kunstenaars die in onze wijk gewoond hebben, is ongetwijfeld Jan Toorop. In Design Museum Dedel aan de Haagse Prinsegracht is momenteel een expositie te zien met onder andere affichewerk van Jan Toorop. Omdat Toorop niet veel affiches maakte, wordt de expositie ‘Toorop, his circle’ aangevuld met fraai werk van tijdgenoten, waaronder Richard Roland Holst.

Johannes Theodorus Toorop wordt geboren in 1858 in Purworejo, voormalig Nederlands-Indië. Hij brengt zijn jeugd door op Java en Banka, waar zijn vader administrateur bij een tinmijn is. Op zeer jonge leeftijd vertrekt hij naar Nederland om daar vervolgonderwijs te volgen. Hij gaat naar de HBS in Leiden en Winterswijk en volgt tekenonderwijs in Den Haag, Delft en later aan de Rijkacademie in Amsterdam. Met een driejarige studiebeurs van het Koninklijk Huis gaat hij lessen volgen aan de
Academie voor schone kunsten in Brussel. In 1884 ontmoet hij de Engelse Annie Hall, met wie hij twee jaar later trouwt. Het stel woont in Den Haag en in meerdere plaatsen in het buitenland. In 1891 wordt Annie Caroline Pontifex (Charley) geboren. Een jaar later vereeuwigt Toorop haar in het schilderij ‘De jonge generatie’. Grappig toeval: het schilderij wordt in 1949 geveild in de huidige expositieruimte van Huis Dedel, dan nog veilinghuis Van Stockum. Voor 3500 gulden wordt Museum Boijmans de nieuwe eigenaar. Dochter Charley zal later zelf ook een bekend kunstenaar worden.

Villa Libau

In 1892 verhuist het gezin Toorop naar Villa Libau aan de Beeklaan, dan nog gemeente Loosduinen. Hier schildert hij onder andere ‘De drie bruiden’. Op de plek van Villa Libau wordt een paar jaar later de Agneskerk gebouwd. Het gebied van de Beeklaan is in die jaren geliefd bij kunstenaars als George Hendrik Breitner en Willem de Zwart. Voor de Beurs van Berlage ontwerpt Toorop de tegeltableaus ‘Heden, Verleden en Toekomst’. Voor de Sint-Jacobskerk in Den Haag ontwerpt hij een raam. Dit ontwerp wordt echter niet uitgevoerd. In 1916 vestigt het gezin zich opnieuw in onze wijk. Eerst inwonend bij Toorops jongere zuster Elize Beets-Toorop op Columbusstraat 213, daarna Van Merlenstraat 65 en vervolgens vanaf 1918 Van Merlenstraat 124.

Begraven op Sint Petrus Banden

Maart 1928 overlijdt Toorop, na lang problemen met zijn gezondheid te hebben gehad, in het Rode Kruis Ziekenhuis. Annie Toorop-Hall sterft een jaar later. Met het heengaan verliest Den Haag een geliefd en gerespecteerd inwoner. Het Vaderland bericht: “Voor de kerk was het tegen elven zwart van de menschen en de politie had de grootste moeite, het gelukte alleen door met paarden op het publiek in te rijden, den rijweg vrij te houden”. Het echtpaar ligt begraven op Sint Petrus Banden aan de Kerkhoflaan. Het grafmonument is ontworpen door architect Alexander Kropholler.
Sinds 1987 is in de Schilderswijk een Jan Tooropstraat, waarbij een van de straatnaamborden is opgesierd met een afbeelding van zijn schilderij ‘De zee bij Katwijk’. Een monument voor Toorop, gemaakt door John Raedecker, staat op de hoek van de Jacob Catslaan met de Rustenburgweg.

De expositie ‘Toorop, his circle’ is nog tot eind april 2025 te zien in Design Museum Dedel, Prinsegracht 15 Den Haag.
Reacties: broekemadh@gmail.com