Bijna iedereen kent de fraaie voormalige P. de Gruyter-winkel op Beeklaan 303, waar tegenwoordig de speelgoedwinkel ‘Rood met witte stippen’ gevestigd is. De geschiedenis van deze De Gruyter-winkels begint in 1818, als Piet de Gruyter zijn eerste kruidenierswinkeltje begint in ‘s-Hertogenbosch, waar hij onder de noemer ‘zelf maken wat je verkoopt’ onder andere peulvruchten, gort en diverse meelsoorten aan de vrouw/man brengt.
Twee winkelformules
Rond 1900 openen er winkels in de grote steden en al snel is er een landelijke dekking van de De Gruyter-winkels. Daarnaast had het bedrijf een tweede winkelformule met de zogenaamde ‘Boka’-winkels, waarbij de nadruk lag op de verkoop van boter en kaas. Behalve de winkel op Beeklaan 303 waren er in de omgeving van de Beeklaan/Weimarstraat meerdere vestigingen van beide formules.
Opkomst en neergang Boka
Boka werd geïntroduceerd in 1919. De groei ging voorspoedig. Halverwege 1920 waren er al ruim twintig filialen in Den Haag, waaronder Beeklaan 127 en Weimarstraat 172. Het streven was om in Den Haag 50 Boka’s te openen. Het aantal bleef echter steken op zo’n 25 winkels en in 1926 werd de formule alweer afgebouwd. Filiaal Beeklaan sloot, en het filiaal in de Weimarstraat werd omgebouwd tot De Gruyter. Beide filialen hadden een pui die voorzien was van geglazuurde tegels met het Boka-logo en in de Weimarstraat later met het logo ‘P. de Gruyter & Zn’. Helaas is de pui van Beeklaan 127 helemaal verloren gegaan. Van de pui van Weimarstraat 172 zijn nog oude restanten zichtbaar. De gevels waren min of meer uitgevoerd zoals de nu naamloze gevel die op Zoutmanstraat nummer 14a nog altijd te zien is.
Beeklaan 303
Terug naar De Gruyter. Rond 1917 koopt De Gruyter het woonhuis op Beeklaan 303 en laat het verbouwen tot winkel. Naar tekening van de vaste De Gruyter-architect Willem Welsing wordt de gevel voorzien van Art Deco-achtige elementen en het interieur krijgt fraaie tegeltableaus van plateelbakkerij Zuid-Holland in Gouda. Gelukkig laten latere gebruikers het pand zoals het is, en is dat fraais nog steeds te bewonderen.
Beeklaan 190 – strakkere uitstraling
In 1919 komt er een tweede winkel op de hoek Beeklaan 190 en Newtonstraat 403. Het pand is oorspronkelijk gebouwd in opdracht van de Agnesparochie als gezellengebouw. Het heeft een zaal met podium met boven aan drie zijden een galerij. Ook worden er kleine tentoonstellingen gehouden. Hoewel Welsing ook hier de architect is die de verbouwing begeleidt, krijgt dit pand een heel andere uitstraling dan nr. 303. Wel wordt de pui voorzien van de voor De Gruyter zo karakteristieke geglazuurde tegels. Helaas zijn door verbouwingen en brand alle De Gruyter-versieringen verdwenen. Nu is Het Polyetherpaleis alweer zo’n 65 jaar gebruiker van het pand.
Architect Wilschut
In 1938 sluiten beide winkels en opent er een nieuwe op de hoek Weimarstraat/Beeklaan. Hiertoe krijgen Weimarstraat 176/178 en in een later stadium Beeklaan 259 een drastische verbouwing. De fraaie panden van architect Jan Olthuis, ook verantwoordelijk voor de Art Nouveau-huizen op de Laan van Meerdervoort, worden strak getrokken. Architect is dan Teunis Wilschut, betrokken bij bouw en verbouwing van zo’n 300 winkels. Wilschut heeft een strakkere en meer zakelijke stijl.
Neergang na zestiger jaren
De zaken gaan dan nog goed. Gelijktijdig worden er op de hoek Laan van Meerdervoort en Fahrenheitstraat en op het Hobbemaplein nieuwe winkels geopend. Eind zestiger jaren gaat het echter mis voor De Gruyter. Waar concurrenten kiezen voor schaalvergroting, blijft het concern vasthouden aan kleinere supermarkten. De verliezen lopen op en in 1977 sluit de laatste winkel.
Hendrick de Keyser
Boodschappen doen bij Boka en De Gruyter kunnen we niet meer. Waar we nog wel van kunnen genieten, is het pand Beeklaan 303, in 1995 aangekocht door Vereniging Hendrick de Keyser, die zich onder andere inzet voor behoud van waardevolle monumenten en gebouwen.
Reacties: broekemadh@gmail.com
Onderschrift oude foto:
In 1938 opende De Gruyter een nieuwe winkel op de hoek Weimarstraat en Beeklaan. Foto: Gelders Archief
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.