Anas was erbij, toen in augustus 2013 op het Rabaa al-Adawiya-plein en het al-Nahda-plein in Caïro sit-ins waren tegen de staatsgreep van het Egyptische leger onder leiding van Abdel Fatah al-Sisi. Sisi, de man die Egypte nog steeds in een ijzeren greep houdt. Anas is journalist en maakte foto’s en filmpjes van wat er gebeurde: veiligheidstroepen dreven de sit-ins uiteen. Negenhonderd mensen werden vermoord, en nog steeds zitten arrestanten van die dag in de gevangenis. Aan tafel in het takecarebnb bij Nellie in het Valkenboskwartier praten hij en zijn vrouw Maryam over het dictatoriale regime van Sisi, over hun angst, verdriet, en boosheid.
In Egypte greep op 3 juli 2013 het leger onder leiding van generaal Abdel Fatah al-Sisi de macht. Onder Sisi groeide Egypte uit tot een van de meest repressieve landen ter wereld. Het wordt door mensenrechtenorganisaties gezien als een onvrij en ondemocratisch regime waar geen ruimte is voor oppositie. Amnesty en Human Right Watch: De mensenrechtensituatie in Egypte wordt steeds slechter. Egyptische gevangenissen zitten vol journalisten, vreedzame activisten, mensenrechtenverdedigers en critici van de regering. Velen in langdurig voorarrest en zonder proces. Marteling en mishandeling komen er veel voor. Honderden Egyptenaren zijn veroordeeld tot de doodstraf. Autoriteiten vallen familieleden van dissidenten in het buitenland lastig.
Mensen uit je eigen land
Op het Rabaa al-Adwiya-plein zag Anas hoe mensen werden doodgeschoten. “Ik hoor het steeds weer. En zien dat mensen uit je eigen land landgenoten doodschieten? Dat is niet te begrijpen.” Maryam: “Demonstranten kwamen steeds terug en het schieten ging maar door en door, het hield niet op.” Anas verloor veel vrienden op het plein, en zijn oom overleed later aan zijn verwondingen. Maryam vertelt over haar jongere broer, hij was toen 17, die nu al tien jaar in de gevangenis zit. “De laatste keer dat ik hem zag moest ik urenlang in de zon blijven staan voordat ik naar hem toe mocht. Zo gaat dat als je politieke gevangenen bezoekt.” Of en wanneer hij vrijkomt? Ze heeft geen idee.
Een beslissing met grote gevolgen
Onafhankelijke media werden -en zijn nog steeds- verboden. Anas: “Sisi kon iedereen wijs maken wat hij maar wilde. Ik besloot om te laten zien wat er toen ècht gebeurd was, ik had het immers op film.” Die beslissing had grote gevolgen. Toen zijn documentaire uitkwam, werd het voor hem te gevaarlijk. Er werd naar hem gezocht en hij moest weg. Maar ook elders was het niet veilig en steeds werd gedreigd dat hij naar Egypte uitgezet zou worden. Uiteindelijk kwam hij, net als veel andere Egyptische ballingen, in Turkije terecht. Daar was Maryam op familiebezoek, en ze werden verliefd op elkaar. Ze trouwden en gingen samenwonen.
Veiligheid in Nederland
Maar ook Turkije, onder Erdogan, zette steeds vaker Egyptische journalisten uit. Die dreiging werd voor hem te groot. Ze besloten te vluchten en lieten alles achter. In Nederland kwamen ze via Schiphol in een AZC terecht. Ze kregen asiel en zijn nu erkende politieke vluchtelingen.
Een cadeau
Nellie: “Ik had gehoord van takecarebnb. Dat is een organisatie die gastgezinnen regelt voor erkende vluchtelingen. Ze vroegen om opvang van Oekraïners en daar heb ik me toen voor opgegeven. In het voorjaar werd ik door hen gebeld. Of een jong stel uit Egypte, met een baby op komst ook welkom was. Natuurlijk, geen twijfel mogelijk! We maakten kennis en het klikte meteen. Voor mij zijn Anas en Maryam als een cadeau, het zijn twee zulke lieve mensen. En Yousef werd eind mei geboren, echt een schattig baby’tje. Ik vind het geweldig om te kunnen doen. En het huis, de keuken en de badkamer delen?’’ Ze kijken elkaar even lachend aan. “We gunnen elkaar gewoon de ruimte. En eerlijk? Het gaat helemaal vanzelf.’’
180 graden
Binnenkort is het bloedbad van Rabaa tien jaar geleden. Anas en Maryam hebben een lange weg afgelegd, en zoals Anas zegt is hun leven 180 graden gedraaid. Ze missen hun familie elke dag, en zijn ook opgelucht: ze mogen blijven, en zijn veilig.
Tekst: Marieke Bauwens
Foto: Jacques Rijnsburger
