Op 13 juli in de middag werden twee Stolpersteine (letterlijk struikelstenen) geplaatst voor de deur van de woning van Krijn van Rijn en Cobi Machielse. ‘Stolpersteine’ is een project van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig en onderdeel van een over geheel Europa verspreid monument voor de slachtoffers van het nationaalsocialisme. Inmiddels zijn er al meer dan negentigduizend geplaatst.
Echtpaar Joëls-Jolis
Op deze 13e juli zijn de stenen geplaatst ter nagedachtenis van het Joodse echtpaar Isaäc Joëls en Clara Joëls-Jolis, die dit huis bewoonden en van waaruit zij zijn opgepakt en uiteindelijk vermoord in vernietigingskamp Sobibor op 21 mei 1943. Cobi: “Jaren geleden kwam ik erachter dat Joodse mensen in ons huis hebben gewoond. We probeerden familie te achterhalen en kwamen op het spoor van Michiel, de broer van Isaäc. Hij was in die tijd een gerespecteerd raadslid in Den Haag voor de Vrijzinnig Democratische Bond.” Michiel meldde in een afscheidsbrief aan burgemeester De Monchy: “Mijn wilskracht is gebroke… Mij krijgen ze niet levend.” Onder dit motto pleegde hij in mei 1940 zelfmoord.
Cobi: “Denk aan hen als u onverhoopt over deze struikelstenen mocht struikelen en lees hun namen.” Gunter Demnig: “Een persoon wordt pas vergeten als zijn naam is vergeten.”
Indrukwekkende plechtigheid
De stratenmakers van de gemeente brachten de stenen zeer zorgvuldig aan. Krijn speelde Joodse liederen op accordeon, zijn vrouw sprak bovenstaande boodschap uit en daarna was er een minuut stilte. Er waren zo’n 30 belangstellenden uit de straat en de omgeving aanwezig. Het was indrukwekkend op deze mooie woensdagmiddag.
Tekst: Aad van Schie
Foto: Martijn Beekman
