Het is even zoeken naar de ingang van het iconenatelier van Martin Mandaliev aan de Copernicuslaan 11. Binnen in het intieme atelier staan eenpersoonstafels met kleine schildersezels. Langs de wanden staan potjes met allerlei kleuren pigment, penselen en tientallen boeken over iconen. Er heerst een rustige sfeer; zachte muziek klinkt op de achtergrond. Hier hebben zojuist een tiental cursisten in opperste concentratie aan hun icoon gewerkt.
Martin Mandaliev
Martin is geboren in Bulgarije en komt uit een kunstzinnig nest. Zijn grootvader was ook iconenschilder en zijn overgrootvader beeldhouwer. Zijn moeder schilderde iconen, had een eigen atelier en werkte aan fresco’s en iconen in kerken. Als driejarige schilderde Martin zijn eerste icoon: onder de keukentafel beschilderde hij de onderkant van de tafel: dat was wat hij zijn moeder had zien doen in de kerk. Hij volgde een opleiding aan het kunstgymnasium in Sofia, bekwaamde zich daar in het schilderen van iconen en ging vervolgens naar Budapest voor een opleiding restauratie. In het kader van een uitwisseling kwam hij in Den Haag terecht, waar hij twee opleidingen voltooide aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunst.
Ikonen schrijven
Al jarenlang geeft Martin cursussen iconen schilderen. Het woord ‘icoon’ is afgeleid van het Griekse ‘eikoon’ dat ‘beeld’ betekent. Een icoon is een afbeelding van Christus, Maria of heiligen of van belangrijke feestdagen in de oosters-orthodoxe kerk, van Rusland tot Ethiopië. Martin: “Er gelden vaste regels voor het schilderen van een icoon. De afbeelding is bepaald, de af te beelden personen en de kleuren ook. In feite is er geen plek voor artistieke vrijheid. Toch is elke icoon uniek. Een voorbeeld.” Martin loopt door het atelier en verzamelt drie iconen met de afbeelding van Maria en kind geschilderd door cursisten van de beginnerscursus: in deze cursus van zes lessen schildert iedere cursist dezelfde icoon. Ondanks de identieke afbeelding, dezelfde kleuren, verschillen de iconen van elkaar. “Ieders eigenheid en eigen handschrift komt naar voren. We spreken ook eerder van het ‘schrijven’ van een icoon in plaats van het schilderen ervan. We beginnen met een houten paneel te prepareren met textiel en vele lagen krijt en lijm. Dan begint het schilderen. Je leert hier met pigmenten te werken en zelf temperaverf te maken: een transparant mengsel van water, pigment, eigeel en wat azijn voor conservering. Laagje voor laagje breng je de verf aan, altijd van donker naar licht. Zo ontstaat licht uit duisternis. Het licht van het heilige op de icoon straalt naar de kijker.”
Cursussen en workshops
Naast het lesgeven in iconen schilderen, geeft Martin cursussen en workshops fresco schilderen, en in technieken van oude meesters. Hij organiseert regelmatig cursussen in het klooster van Huissen en het klooster bij Egmond aan Zee en zomers ook in Bulgarije. Verder houdt Martin zich bezig met restauratie en conservatie van oude iconen.
De laatste cursisten verlaten het atelier: de een heeft een oude icoon van zijn overleden tante gerestaureerd, de ander zegt: “Het is een rustgevende en meditatieve bezigheid”.
mARTinARTstudio
Tekst: Froukje Diekstra
Foto: Piet Vernimmen