Den Haag heeft een groot aantal culturele instellingen, variërend van theater en popmuzek, dans en film, tot musea en cultuureducatie. Om te kunnen bestaan hebben die allemaal subsidie nodig. Den Haag kiest ervoor om zich bij de verdeling van het beschikbare budget te laten adviseren door een onafhankelijke kunstcommissie. Die commissie overhandigde afgelopen april haar advies voor 2021-2014 aan de gemeenteraad onder de titel ‘Kracht en kwetsbaarheid”. September 2020 bespreekt de raad de adviezen.
55 miljoen
103 culturele instellingen dienden een aanvraag in. Alles bij elkaar opgeteld vroegen ze 70 miljoen euro. De stad had vooraf vastgesteld dat er voor cultuur 55 miljoen beschikbaar is. De Commissie heeft 57 aanvragen positief beoordeeld. 46 instellingen vallen volgens dit advies buiten de boot. Als de raad dit advies opvolgt, krijgen van de acht instellingen in ReVa er vijf geen geld meer voor de periode 2021-2024 en dreigen die te verdwijnen. Een culturele kaalslag in onze wijk.
Slokops
Twaalf grote stedelijk instellingen slokken van de te besteden 55 miljoen samen ruim 44,5 miljoen op. Het Kunstmuseum krijgt 10,6 miljoen, Het Nationaal Theater: 9,3, Museon 4,8, Residentie Orkest 4,6, Nederlands Dans Theater 2,6, Amara aan het Spui 2,5, Stroom 2,1, Cultuurschakel 2, Haags Historisch Museum 1,9, Korzo 1,7, Popcentrum Het Paard krijgt 1,4 en het Filmhuis bijna 1 miljoen. Voor de 91 andere instellingen rest dus een budget van 10 miljoen. Bij die verdeling zou je de nodige vraagtekens kunnen plaatsen.
Inclusiviteit en diversiteit
De gemeente vroeg de instellingen de nadruk te leggen op hun ambities wat betreft diversiteit en inclusie. Diversiteit is dan dat de verscheidenheid van de Haagse bevolking in culturele achtergrond, leeftijd, opleidingsniveau en bijvoorbeeld inkomen wordt weerspiegeld in de samenstelling van het personeel, publiek en het programma. Bij inclusie gaat het erom dat bezoekers en makers zich onderdeel voelen van de organisatie. Zij doen mee en bepalen mee. Het zal duidelijk zijn dat grote instellingen met professionele adviesaanvraag-tekstschrijvers dit makkelijker en overtuigender kunnen verwoorden in hun aanvraag dan een kleine instelling – ongeacht hoe de werkelijkheid is.
ReVa
ReVa kent acht culturele instellingen. De aanvragen van De Nieuwe Regentes, Zaal 3 (onderdeel van Het Nationaal Theater) en Nest zijn (deels) gehonoreerd. De Commissie adviseert de raad om geen geld meer te geven aan DeDDDD, ToDaysArt, Matangi Kwartet, Loos en de Electriciteitsfabriek. Hun toekomst staat daarmee op het spel. KonkreetNieuws vroeg alle acht instellingen om een reactie.
DE DUTCH DON’T DANCE DIVISION – DeDDDD
DeDDDD vroeg een bedrag van € 378.519 per jaar. Die aanvraag is niet gehonoreerd. De Commissie erkent dat de DeDDDD een belangrijk brug slaat tussen het amateur- en professionele veld binnen het stedelijke cultuuraanbod, (…) “maar zij meent dat dit onvoldoende grond biedt om DeDDDD meerjarige subsidie toe te kennen voor haar veel bredere palet aan dansactiviteiten. Hiervan vindt de Commissie de artistiek-inhoudelijke kwaliteit in het algemeen te wisselend. Zij vindt het problematisch dat DeDDDD geen bevredigende oplossing aandraagt voor de veel te lage honorering van de jonge afgestudeerde dansers. (…) De commissie mist ook een consistente langetermijnvisie op diversiteit en inclusie.”
In haar reactie op dit advies schrijft DeDDDD onder andere: ”DeDDDD ontstond 20 jaar geleden. Inmiddels is een stevige community opgebouwd waar kinderen kennis maken met het podium, dansers in opleiding en net-afgestudeerden leren om hun vleugels uit te slaan, gepensioneerden en minder mobiele mensen in beweging blijven, patiënten met M.S. of Parkinson een kans krijgen met hun lichaam te werken. DeDDDD aan De Gheinstraat, is één van de weinige plekken in Den Haag waar al deze verschillende mensen elkaar ontmoeten en een passie delen. Daarmee is het gezelschap van vitaal belang voor de Haagse samenleving. En nu is de toekomst voor hen onzeker.”
MATANGI QUARTET
Het Matangi strijkkwartet vroeg een bedrag van € 57.000 per jaar. De Commissie schrijft in haar oordeel: “De Commissie mist in de aanvraag scherpte bij de formulering van de missie en helderheid bij de uitvoering ervan.(…) en dat “Matangi de artistieke beloftes van vier jaar geleden onvoldoende heeft weten uit te bouwen tot een heldere strategie voor de lange termijn.”
In haar reactie op dit advies schrijft Matangi onder andere: “Als landelijk bekend en internationaal uitvoerend ensemble brachten wij de kamermuziek verder in Den Haag, introduceerden wij onbekende en hedendaagse componisten en ondersteunden jong muziektalent. Het negatieve oordeel van de Commissie overvalt ons, en komt kil en onwezenlijk over. Over de gevolgen van dit advies kunnen we kort zijn: door alle projecten die Matangi initieert, gaat dan een dikke streep. Zonder een minimale ondersteuning vanuit de gemeente kan een klein ensemble als Matangi dit soort activiteiten niet organiseren. Uit het rapport blijkt dat vele kleine ensembles met een negatief advies worden geconfronteerd. Een doemscenario tekent zich af voor de kamermuzieksector in Den Haag.”
THEATER DE NIEUWE REGENTES
De Nieuwe Regentes vroeg een bedrag van € 580.000 per jaar. Die aanvraag wordt deels gehonoreerd.
De Nieuwe Regentes: ”Wij zijn blij met de positieve beoordeling. De Commissie ziet ons als een aanwinst voor het culturele veld en erkent de waarde en kwaliteit van DNR als cultuuranker én multicultureel stadspodium. (…) Tegelijkertijd onderschrijft zij dat we al jaren in een financieel onhoudbare situatie zitten. Het beheer van het gebouw, de enorme groep betrokken vrijwilligers en de grote diversiteit binnen ons stadsdeel, vragen om een bredere organisatorische basis, vergelijkbaar met Cultuurankers van dezelfde omvang.
We hadden een bedrag van € 580.000 aangevraagd: nodig voor een gezonde bedrijfsvoering en een duurzame verankering van een theater voor en door de buurt. De Commissie adviseert nu € 437.000, veel minder dan gevraagd maar wel flink meer dan de afgelopen periode. Met dit advies kunnen we in ieder geval door, maar de vraag is hoe? Er is straks nog geen ruimte om verder te bouwen aan participatie en educatie: een essentiële functie voor een Cultuuranker. We vechten dus door om de wethouder en de raadsleden ervan te overtuigen dat er minimaal € 63.000 bij moet, zodat we cultuur dichtbij kunnen brengen voor iedereen.”
ELECTRICITEITSFABRIEK
De Electriciteitsfabriek vroeg een jaarlijkse subsidie aan voor €335.000. Die wordt niet gehonoreerd, want de Commissie “acht de plannen en activiteiten voor de periode 2021-2024 onvoldoende ondersteund door een onderscheidende artistiek-inhoudelijke visie. Volgens haar ontbreekt een eigenstandig artistiek-inhoudelijk fundament vanuit de Electriciteitsfabriek onder de producties. Bovendien leidt de projectmatige werkwijze van de instelling volgens de Commissie tot te weinig bestendigheid in succes en bezoekersaantallen.”
De Electriciteitsfabriek schrijft dat ze “(…) beduusd en aangeslagen is. (…) We hebben laten zien dat we op eigen houtje, zonder structurele subsidie, 8.000-10.000 man publiek in zeven weken tijd razend enthousiast hebben gekregen om het unieke artistieke concept van de Winterwerkplaats in de Haagse Electriciteitsfabriek te bezoeken. Dit in combinatie met zorgvuldig geselecteerde en gekoesterde samenwerkingen, maakt de fabriek tot een landelijk troetelkind aan de rand van de binnenstad van Den Haag.
De grootste pijn voor ons zit hem in de hardnekkige aanname van de Commissie dat we dankzij derden bestaan. Dat is feitelijk onjuist. We bestaan dankzij onze eigen artistieke kwaliteiten, ons doorzettingsvermogen en onze tomeloze liefde voor vrijwilligers, kunst en onszelf. Voor ons concept van de Winterwerkplaats gaf de Commissie ons niet de verdiende credits. Wij vinden het pijnlijk dat deze aanname van de commissie ons bedreigt in ons voortbestaan. Wij zijn dankbaar dat wij als team deze industriële on-Haagse plek mogen bestieren. Maar zeven jaar vrijwel onbezoldigd dankbaar zijn is lang. Wij hebben intens veel zin om door te gaan, maar wel in de wetenschap dat Den Haag ons steunt.”
TODAYSART
TodaysArt vroeg €350.000 per jaar. Die aanvraag wordt niet gehonoreerd. De Commissie schrijft o.a.: “ (…) Al met al maken de voornemens van TodaysArt rondom de Code Diversiteit & Inclusie een vrijblijvende indruk. In de kern mist de Commissie in de aanvraag een overtuigende langetermijnvisie op diversiteit en inclusie.(…) en zij “is zeer kritisch over de bedrijfsvoering van het festival. Zij maakt zich grote zorgen over de financiële problemen van TodaysArt.”
“Wij hebben kennis genomen van het advies en ondanks andere signalen vanuit de gemeente zelf, zijn we niet heel erg verbaasd of vooral niet anders gewend. Het valt wel op dat we structureel beoordeeld worden door commissies die geen expertise hebben in ons domein. Verder is doodzonde dat we onze co-financiering vanuit het ministerie en de EU niet meer in Den Haag kunnen investeren.
De tijd om onze horizon te verbreden en opzoek te gaan naar nieuwe uitdagingen zat er langzaam aan te komen. Wij hebben vertrouwen in ons netwerk, de makers en kunstenaars en het publiek. De komende periode delen wij ons rijke archief van beeld, geluid, video met onze fans en kijken we terug op de bijna 2 decennia creativiteit; en werken wij aan mooie plannen voor een platform dat wij graag met jullie delen in september. We bedanken alle partners, locaties, artiesten, publiek en de gemeente voor een mooie samenwerking de afgelopen 19 jaar waarin wij gezamenlijk een sterk onderscheidend en internationaal platform hebben kunnen ontwikkelen.”
NEST
NEST vroeg een jaarlijkse subsidie van €200.000 en de Commissie adviseert de raad om Nest met €162.000 te subsidiëren. In het rapport: “De Commissie waardeert de inspanningen die de instelling doet om kunstenaars, medewerkers en zzp’ers eerlijk te belonen” en (…) “Met deze verhoging (NEST ontving €111.000) wil de Commissie NEST in staat stellen om haar aansprekende activiteiten voort te zetten en haar organisatiestructuur te bestendigen.”
In haar reactie op dit advies schrijft NEST onder meer: ”De komende vier jaar staan bij ons in het teken van verhalen vertellen en zorg dragen voor de verhalen. We putten hiervoor uit verschillende bronnen en archieven en soms autobiografische vertellingen van kunstenaars en denkers. We brengen je op deze manier heel dichtbij de kunstenaar en zijn/haar werk en geven hen de mogelijkheid om nieuwe kunstwerken te maken onder goede en eerlijke omstandigheden.
Broedplaats NEST fungeert als ruimte voor tolerantie, zelfexpressie en verbondenheid en is een unieke plek waar veel disciplines samenkomen. We zetten de komende jaren in op nog meer samenwerking onder dergelijke instellingen. Zo maken we bijvoorbeeld momenteel een debatprogramma met Zaal 3, maar ook werken we aan programma’s met het Humanity House of Filosofie in Den Haag. Het zijn deze plekken waar de contouren worden opgetekend voor nieuwe manifesten, parades, marsen en vooruitstrevende gedachten.”
Twee instellingen reageerden niet inhoudelijk op ons verzoek om het advies van commentaar te voorzien: Loos en Zaal3. Alle adviezen zijn hier te lezen.
LOOS
LOOS vroeg een jaarlijkse subsidie van €140.000. Die aanvraag is niet gehonoreerd.
Als LOOS Studio LOOS gaat afstoten, zoals het plan is, dan worden de publieksactiviteiten geslotener dan voorheen, vindt de Commissie en bovendien vindt zij het jammer dat “diversiteit en inclusie geen vanzelfsprekende onderdelen van de organisatie zijn gemaakt”. Bovendien vindt zij de organisatie kwetsbaar.
ZAAL 3
Zaal 3 maakt deel uit van Het Nationaal Theater. HNT diende een aanvraag in voor €9.558.000. De Commissie honoreert die aanvraag gedeeltelijk met € 9.325.000 en wijdt enkele regels speciaal aan Zaal 3: “(…) Zaal 3 van HNT levert als laboratoriumplek een cruciale bijdrage aan het jonge makersklimaat in Den Haag. Zij mist in deze aanvraag echter een heldere artistieke visie en toelichting op de doelstellingen, activiteiten en visie op de begeleiding binnen het talentenontwikkelingstraject (…).”