Ambacht heeft de tijdgeest mee. We willen niet meer snel en goedkoop. Zelfs de IKEA gooit het over een andere boeg met hun leus ‘Aandacht maakt alles mooier’. De trend is ‘maatwerk’ en ‘duurzaam’. Hoe versleten de term duurzaam inmiddels ook is, ambachtelijke processen, verantwoord omgaan met materialen, met je omgeving en hergebruik zijn niet meer weg te denken.
En het is niet dat Bart van Halem, een van de drie Houtbroeders, er nu zo berekenend op ingesprongen is, maar het valt niet te ontkennen dat wat hij en zijn maten doen, perfect past in de huidige tijdgeest. Bart is fijnhoutbewerker met een scherp en alziend oog voor details en afwerking. Een ambachtelijk kunstenaar, of een kunstzinnige ambachtsman. Maar de aandacht van IKEA is niet dezelfde als die van de Houtbroeders. Bart: “De aandacht die wij willen leveren is naar mensen kijken, naar hun lengte, de wensen, naar de ruimte, voelen wat waar past, materiaalkeuze, adviseren in afwerking is heel belangrijk. Doordachte details, dingen die je niet direct ziet, maar die wel de schoonheid bepalen. Dat is voor óns aandacht…”
Kwartiers en dosse
Praat met Bart in zijn atelier aan de Chasséstraat tussen zijn verzameling hout, vergaard in de afgelopen jaren, en je weet dat je met een vakman aan het praten bent als het gesprek uitkomt bij het kwartiers en dosse zagen van een stuk hout. De effecten die dat heeft op wat je van het hout ziet: nerf of vlam. “Bestemmen is een kwaliteit van ons. Bestemmen is het juiste hout op de juiste plek gebruiken. Kijken hoe je met verschillende delen een mooi geheel kunt maken. Kijken naar hoe de lijnen in het vlak lopen. Zodat het echt mooi wordt,” vat Bart de kern samen.
De Houtbroeders ontstonden twee jaar geleden toen de vrienden Jaap, Joris en Bart tijdens het festival Breda Barst hun naam in de schoot geworpen kregen door hun vrienden die hen gekscherend de houtbroeders noemden. De tweede betekenis hadden die vrienden niet door, maar de Houtbroeders zelf zagen het direct: we broeden heel graag op wat we van hout kunnen maken, dit is dé naam en hét moment voor de sprong.
Het runnen van een bedrijf
En zo is het collectief ontstaan dat nog steeds zoekt naar de beste vorm voor de samenwerking. Ieder voor zich hadden ze hun eigen bezigheden opgebouwd in de loop van de tijd. Bart in Den Haag, Jaap in Tilburg en Joris in Breda. Inmiddels experimenteren ze met urentabellen en een camera die ze inzicht moet geven in waar al die uren nou naar toe gaan en een serieus marketingplan en huisstijl zijn in de maak. Want het gaat niet alleen om wat je maakt, ook het bedrijf runnen is belangrijk. De taken verdelen ze organisch en die lopen makkelijk door elkaar: Jaap is industrieel ontwerper en zet de gedachtes van hemzelf, Bart en Joris om naar uitvoerbare technische tekeningen, samen puzzelen ze dan tot het ontwerp echt niet meer beter kan. Joris en Bart zijn de houtbewerkers. Joris heeft een werkplaats voor machinaal en groot werk, Bart is de fijnhoutbewerker met een atelier annex presentatie- en verkooppunt.
Gezichten, handen en voeten
Hoe langer we praten, hoe duidelijker: Bart kan veel met hout en zijn handen, maar gebruikt ook zijn hoofd. Niet alleen een doener, maar ook een denker. Een ambachtsman én een kunstenaar. Iemand die zoekt naar een verhaal in het object, zoals een tafeltje met een vierkant blad en een rond plankje eronder. Beide van gevlochten fineerstroken. Het vierkant staat voor de mens, het ronde staat voor het universum waar alles uit voortkomt. Het hemelse bereik je door met je voeten op de grond, de aarde te staan, vandaar vierkant boven, cirkel onder. Chinese symboliek in een salontafeltje. Alles lijkt bezield. Niets gebeurt zomaar. Een van de kasten in zijn atelier heeft aan de voorkant twee poten die, naar analogie van de macht uitstralende klauwpoten, staan voor de macht van de natuur – een onbewerkt stuk hout, en de macht van de maker – een strak gefreesd deel van een oude houtschaaf. Opvallend vaak hebben zijn ideeën gezichten, handen en voeten…
Etalage
De Houtbroeders werken aan uiteenlopende projecten. Onze eerste interviewafspraak ging niet door, omdat een voordeur en bijbehorende raamkozijnen in historische, monumentale stijl af moesten. Eerder dit jaar rondden ze een enorme klus af waarbij ze al het houtwerk voor het interieur van een Bredase horecazaak bedachten en uitvoerden. Nu werken ze voor de Schiedamse glaskunstenaar Winnie Teschmacher aan een vijf meter hoge pyramide-constructie. En ondertussen schaven ze aan hun eigen producten als het modulaire bankensysteem Chillhout, Houtstickers van een halve milimeter dik hout en Platenplankies: een horizontaal ‘lijstje’ voor je mooiste platenhoezen. Maar ook een houten poezenbedje, een schommel van een houten fust, een ring… ga maar eens kijken in de etalage van Bart, Chasséstraat nummer 12. Of bezoek hun virtuele vitrine: http://www.dehoutbroeders.nl.